WIBOR na Celowniku Trybunału Unijnego: Co to Oznacza dla Polskich Kredytobiorców?
Sąd Okręgowy w Częstochowie 31 maja 2024 roku zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z czterema pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi wskaźnika WIBOR i jego zastosowania w umowach kredytowych. To posunięcie może stać się przełomem w sprawach dotyczących kredytów opartych na tym wskaźniku, a także wpłynąć na przyszłość sektora bankowego w Polsce. Warto przyjrzeć się szczegółom tych pytań oraz zrozumieć, jakie konsekwencje może mieć orzeczenie TSUE dla kredytobiorców i banków.
Pytania Sądu z Częstochowy do TSUE
Sąd zadał cztery kluczowe pytania dotyczące stosowania wskaźnika WIBOR w kontekście umów konsumenckich, powołując się na Dyrektywę Rady 93/13/EWG dotyczącą nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich:
- Pierwsze pytanie dotyczy tego, czy postanowienia umowne odnoszące się do oprocentowania w oparciu o WIBOR mogą być oceniane pod kątem swojej uczciwości. Sąd zapytał, czy tego typu zapisy mogą zostać wyłączone spod kontroli na mocy art. 1 ust. 2 Dyrektywy, który mówi, że warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy krajowe i międzynarodowe nie podlegają ocenie na mocy Dyrektywy.
- Drugie pytanie idzie o krok dalej, pytając o możliwość uznania za nieuczciwe postanowienia umowne, które odwołują się do zmiennego oprocentowania opartego na wskaźniku WIBOR. Chodzi o to, czy banki miały obowiązek zapewnić klientom pełną przejrzystość i zrozumiałość tych zapisów.
- Trzecie pytanie wyraża obawy dotyczące charakteru wskaźnika WIBOR. Sąd używa sformułowań takich jak “nietransparentny” i “powodujący nierówny rozkład ryzyka między klientem a bankiem”. Ten sposób przedstawienia kwestii sugeruje, że sąd uważa WIBOR za czynnik mogący wprowadzać nierówność stron w umowie kredytowej.
- Czwarte pytanie odnosi się do konsekwencji ewentualnej eliminacji WIBOR-u z umowy kredytowej. Sąd chce wiedzieć, czy w takim przypadku umowa miałaby zostać przekształcona w taki sposób, że oprocentowanie obejmowałoby wyłącznie marżę banku (stałe oprocentowanie), czy też powinna być unieważniona w całości, podobnie jak to miało miejsce w niektórych umowach frankowych.
Co Orzeczenie TSUE Może Oznaczać dla Polskich Sądów?
Jeśli TSUE uzna, że wskaźnik WIBOR jest stosowany w sposób nieuczciwy lub nieprzejrzysty, może to spowodować lawinę nowych pozwów przeciwko bankom w Polsce. Orzeczenie może stworzyć precedens, na który będą się powoływać kredytobiorcy w sądach krajowych, podobnie jak miało to miejsce w przypadku kredytów frankowych. Co ważne, TSUE nie podejmuje decyzji w sprawach krajowych, ale wyznacza wytyczne interpretacyjne, które są następnie stosowane przez sądy krajowe.
Podobny scenariusz miał miejsce w przypadku kredytów frankowych. W 2019 roku, kiedy TSUE wydał orzeczenie w sprawie państwa Dziubaków, polskie sądy zaczęły masowo unieważniać umowy kredytowe zawierające klauzule indeksacyjne do franka szwajcarskiego. Skutkiem tego było pojawienie się tysięcy pozwów frankowych w polskich sądach, co wywołało ogromne zmiany w sektorze bankowym.
Jeżeli TSUE stwierdzi, że postanowienia związane z WIBOR-em są nieuczciwe, sądy krajowe będą musiały dokonywać oceny umów kredytowych pod kątem tego, czy zostały one sporządzone w sposób rzetelny i zgodny z interesami konsumenta. W zależności od orzeczenia, możliwe są różne konsekwencje – od unieważnienia niektórych klauzul, przez przekształcenie oprocentowania, aż po całkowite unieważnienie umowy kredytowej.
Co Dalsze Działania Mogą Przynieść dla Kredytobiorców?
Decyzja TSUE w sprawie WIBOR-u mogłaby otworzyć nowy front w walce kredytobiorców z bankami. Jak pokazuje przykład kredytów frankowych, orzeczenie TSUE może zainicjować falę pozwów i zmusić banki do zmiany sposobu kalkulacji oprocentowania kredytów. W przypadku stwierdzenia nieuczciwości stosowania WIBOR-u, kredytobiorcy mogliby ubiegać się o zwrot nadpłaconych odsetek lub zmianę warunków kredytu, co mogłoby prowadzić do znacznych oszczędności.
Warto podkreślić, że orzeczenie TSUE nie oznacza automatycznej zmiany wszystkich umów. Sądy krajowe będą musiały indywidualnie analizować każdą sprawę, korzystając z wytycznych TSUE. Niemniej jednak, pozytywny dla kredytobiorców wyrok TSUE mógłby znacząco ułatwić dochodzenie roszczeń w polskich sądach.
Podsumowanie
Sąd Okręgowy w Częstochowie w swoich pytaniach do TSUE kwestionuje uczciwość i transparentność stosowania wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych. Rozstrzygnięcie TSUE może mieć istotne skutki dla sektora bankowego w Polsce, potencjalnie prowadząc do kolejnej fali pozwów przeciwko bankom. Historia kredytów frankowych pokazuje, że orzeczenia TSUE mają moc zmieniania realiów prawnych i finansowych tysięcy kredytobiorców. Tym samym, wszyscy posiadacze kredytów hipotecznych powiązanych z WIBOR-em powinni uważnie śledzić rozwój tej sprawy.
Zapraszamy do współpracy. W nas analiza umowy jest bezpłatna i niezobowiązująca. Sprawdź czy Twoja umowa ma błędy i można ją unieważnić.
